Ngoài cà phê, cao su, hồ tiêu… cây bơ đã và đang là cây trồng cho "hoa thơm, quả ngọt” đem lại thu nhập cao cho người nông dân, đặc biệt là các giống bơ trái vụ.
Năm 2009, thấy vườn tiêu của gia đình bị nhiễm bệnh, vườn cà phê thì cằn cỗi cần phải tái canh, gia đình chị Trần Thị Hương Sen - hội viên Hội Phụ nữ thôn 6, xã Ia Blang đã mạnh dạn đầu tư trồng hơn 50 cây bơ trái vụ (bơ booth7) xen vào vườn tiêu và vườn cà phê. Sau 3 năm, vườn cây đã bắt đầu cho thu hoạch lứa quả đầu tiên. Đến nay, vườn bơ của gia đình chị Sen đã cho thu hoạch được 6 mùa quả ngọt, trung bình mỗi vụ cho thu nhập khoảng 300-400 triệu đồng. Chị Sen cho biết: “Giống bơ này dễ chăm sóc, không đòi hỏi nhiều kỹ thuật, cho thu hoạch vào tháng 10 đến tháng 12 trong năm. Đặc biệt, ưu điểm của loại bơ này là quả to và đều, trung bình khoảng 02 quả/kg, ruột vàng, giá trị dinh dưỡng cao, năng suất của bơ booth7 không thua kém bơ chính vụ. Trung bình mỗi cây bơ cho thu nhập từ 3 đến 3,5 triệu đồng. So với kỹ thuật, đầu tư chăm sóc cây tiêu, cây cà phê thì cây bơ booth7 dễ tính hơn nhiều. Loại cây này rất phù hợp với điều kiện thổ nhưỡng, khí hậu của địa phương. Thấy cây bơ booth7 đem lại hiệu quả kinh tế cao, gia đình chị Sen tiếp tục đầu tư trồng thêm 400 cây bơ booth7 xen vào vườn cà phê còn lại. Không chỉ bán quả, gia đình chị còn ghép bơ giống bán cho các hộ quanh vùng cùng trồng và hỗ trợ người dân về kỹ thuật chăm sóc cây bơ booth7. Cây bơ được nhân giống bằng nhiều hình thức như ươm hạt, ghép, chiết cành. Tuy nhiên ghép là phương pháp được áp dụng phổ biến nhất vì cây giống sẽ giữ được những đặc điểm tốt từ cây mẹ. Mặt khác kỹ thuật ghép cũng đơn giản, dễ tiến hành và vẫn đảm bảo số lượng cây giống cần thiết. Trung bình một năm tiền bán cây bơ giống gia đình chị thu được khoảng 150 triệu. Chị Sen cho biết thêm: “so với cây cà phê thì trồng cây bơ booth7 trái vụ cho hiệu quả kinh tế cao hơn nhiều. Bởi giá cả thị trường luôn ổn định, khi bơ được thu hoạch thương lái về tận vườn thu mua hoặc mua cả vườn từ khi quả bơ còn non nên người dân không phải lo đầu ra cho sản phẩm”. Ngoài thu nhập từ vườn bơ booth7, gia đình chị Sen còn có 50 cây sầu giêng, 500 cây cà phê, hơn 1.000 trụ tiêu và 2 sào chanh leo, tất cả đều đang cho thu kinh doanh. Tổng thu nhập hàng năm của gia đình chị sau khi đã trừ chi phí đầu tư sản xuất thu được khoảng hơn 01 tỷ đồng.
Chị Sen bên vườn bơ booth7
Nhờ mạnh dạn, dám nghĩ dám làm mà vợ chồng chị Sen đã tìm được loại cây mới cho thu nhập cao trên những diện tích tiêu, cà phê cằn cỗi. Tại xã Ia Blang, cây bơ booth7 cũng đã làm nhiều hộ nông dân hài lòng khi cho năng suất cao và chất lượng tốt. Hiện trên địa bàn huyện đã có hàng trăm hộ dân thực hiện mô hình xen canh trồng cây bơ booth7.
Theo ông Nguyễn Văn Hợp - Trưởng phòng Nông nghiệp và PTNT huyện Chư Sê: “những năm gần đây, cây bơ booth7 phát triển khá mạnh, chủ yếu là trồng xen trong cà phê. Tại Việt Nam cây bơ có thể trồng được tại nhiều vùng miền khác nhau. Tuy nhiên để cây bơ cho năng suất cao và chất lượng tốt nhất, thì Tây Nguyên vẫn là vùng trồng thích hợp hơn cả, đặc biệt là trên đất đỏ Bazan tầng canh tác dày, thoát nước tốt, có hàm lượng dinh dưỡng trong đất cao”. Hiện nay, trên địa bàn huyện có trên 100 ha cà phê có trồng xen bơ booth7. Với mô hình này, trên một đơn vị diện tích người trồng có thể thu được nhiều sản phẩm, tăng thu nhập. Cây bơ booth7 đang mở ra triển vọng mới cho người nông dân. Việc đa canh trong vườn cà phê, trong đó có mô hình trồng xen bơ trong vườn cà phê nhằm giúp cho các nông hộ tránh được nguy cơ thua lỗ trong trường hợp độc canh một loại cây trồng. Đặc biệt, đối vùng Tây Nguyên, trồng xen các loại cây ăn trái trong vườn cà phê còn có tác dụng tốt đến việc điều hòa khí hậu vườn cây, tăng độ ẩm, giảm nhiệt độ cần thiết góp phần giữ gìn cân bằng môi trường sinh thái, giúp vườn cà phê sinh trưởng, phát triển bền vững, tăng thu nhập cho bà con nông dân trên một đơn vị diện tích canh tác. Mô hình trồng bơ booth7 trái vụ đang mở ra một hướng làm giàu mới cho người nông dân trên địa bàn xã Ia Blang nói chung và huyện Chư Sê nói riêng. Mô hình này rất cần được nhân rộng ở những nơi có điều kiện phù hợp để nông dân tăng thu nhập, làm giàu một cách bền vững.
Phương Lê